De Handelsagent in België: Een Gids voor Rechten, Vergoeding en Contractbeëindiging
10 october 2025
Commerciële relaties zijn vaak gebaseerd op partnerschappen waarin onafhankelijke actoren een cruciale rol spelen. In België is het statuut van de handelsagent strikt wettelijk geregeld en biedt het zowel de handelsagent als de principaal bijzondere rechten en plichten. Als ervaren advocaat in het handelsagentuurrecht wil ik u een overzicht geven van dit belangrijke rechtsgebied.
Wat is een Handelsagent in België?
Een handelsagent (conform artikel X.1 van het Belgisch Wetboek van economisch recht) is een zelfstandige ondernemer die permanent belast is met het onderhandelen over en/of het sluiten van zaken in naam en voor rekening van zijn principaal.
De belangrijkste elementen van deze definitie zijn:
- Onafhankelijkheid: De handelsagent handelt voor eigen rekening en risico. Hij is geen werknemer.
- Permanentie: Er moet sprake zijn van een duurzame commerciële relatie en geen eenmalige bemiddeling.
- In naam en voor rekening van de principaal: De handelsagent treedt op als bemiddelaar en verbindt de principaal, niet zichzelf, ten opzichte van derden.
Het is belangrijk de handelsagent te onderscheiden van andere tussenpersonen zoals makelaars (occasionele bemiddeling), commissionairs (handelen in eigen naam, maar voor rekening van de principaal) of distributeurs/wederverkopers (kopen en verkopen in eigen naam en voor eigen rekening), aangezien voor hen telkens andere wettelijke regelingen gelden.
De Vergoeding van de Handelsagent
De vergoeding van de handelsagent gebeurt doorgaans via commissies. Deze commissies zijn verschuldigd op alle zaken die tijdens de looptijd van het contract tot stand zijn gekomen dankzij zijn inspanningen. De handelsagent kan echter ook enkel een maandelijks vast loon ontvangen. Daarnaast is een combinatie van vaste honoraria en provisies mogelijk. Dit moet contractueel worden vastgelegd.
Een Belgische handelsagent heeft recht op commissie voor:
- Tijdens de duur van het contract gesloten zaken: Voor alle zaken die rechtstreeks tot stand kwamen door zijn activiteit of die gesloten werden met klanten die hij eerder heeft aangebracht. Ook voor zaken in het hem toegewezen gebied of cliënteel, indien dit hem exclusief werd toegekend.
- Na beëindiging van het contract gesloten zaken:
- Indien de zaak hoofdzakelijk te danken is aan de activiteit die de handelsagent tijdens de duur van het contract heeft ontplooid en het contract binnen een redelijke termijn na de beëindiging ervan wordt gesloten.
- Indien de bestelling van de derde nog vóór de beëindiging van het contract door de principaal of de handelsagent werd ontvangen.
Indien geen commissiebedrag werd overeengekomen, heeft de handelsagent recht op de gebruikelijke commissie of, bij gebreke daarvan, op een redelijke commissie.
Gevolgen van de Beëindiging van het Contract
De beëindiging van een handelsagentuurcontract kan aanzienlijke financiële gevolgen hebben, die de Belgische wetgever specifiek beschermt in het Wetboek van economisch recht.
- Opzeggingstermijn of Opzeggingsvergoeding:
- Werd het contract voor onbepaalde duur gesloten, dan kan het door elke partij worden opgezegd mits naleving van een opzeggingstermijn. Deze bedraagt één maand per begonnen contractjaar, met een minimum van één maand en een maximum van zes maanden.
- Indien geen termijn wordt nageleefd, is een overeenkomstige opzeggingsvergoeding verschuldigd.
- Contracten van bepaalde duur die na afloop zonder opzegging worden voortgezet, worden geacht te zijn omgezet in contracten van onbepaalde duur.
- De Uitwinningsvergoeding (Indemnité d’éviction / Goodwill Indemnity): Dit is een van de belangrijkste beschermingsbepalingen voor de handelsagent. Hij heeft recht op deze vergoeding indien en voor zover:
- hij nieuwe cliënten heeft aangebracht of de zaken met bestaande cliënten aanzienlijk heeft uitgebreid;
- de principaal ook na de beëindiging van het contract nog aanzienlijke voordelen geniet uit de zaken met deze cliënten;
- de betaling van deze vergoeding gezien de omstandigheden billijk en rechtvaardig is.
Het bedrag van de uitwinningsvergoeding is wettelijk beperkt tot maximaal één jaar commissie, berekend op basis van het gemiddelde van de laatste vijf jaar (of de kortere duur van het contract). Dit recht vervalt indien de principaal opzegt om dringende redenen die aan de handelsagent te wijten zijn, of indien de handelsagent zelf opzegt (tenzij de opzegging gerechtvaardigd is door de leeftijd, ziekte of fout van de principaal).
- Teruggave van Materialen: De handelsagent is verplicht alle van de principaal ontvangen documenten, stalen en materialen terug te geven.
Conclusie
Het Belgisch handelsagentuurrecht is complex en beschermt de handelsagent uitgebreid, met name bij de beëindiging van het contract. Voor principalen is het cruciaal om de wettelijke bepalingen nauwkeurig te kennen om dure fouten te vermijden. Voor de handelsagent is het belangrijk zijn rechten te begrijpen en, indien nodig, af te dwingen.
Of u nu een handelsagentuurcontract opstelt, onderhandelt of een beëindiging voorbereidt – een gefundeerd juridisch advies is essentieel om uw belangen optimaal te behartigen